پس از آيات مذکور فهميديم که نافرماني آدم يک گناه نبود بلکه ثمره آن تنها اخراج از بهشت و دچار مشکلات زندگي دنيا شدن بود و اگر سوال شود که اگر آدم گناه نکرد پس توبه او که در دنبال همين آيات به آن اشاره شد چيست؟ درجواب مي گوييم هر چند (خوردن از آن درخت) يک گناه نبود امام به همين اندازه که آدم ترک يک فرمان ارشادي کرد از مقام قرب پروردگار تنزل کرد لذا حضرت آدم براي دست يافتن به همان مقام اول توبه کرد و خداوند توبه اش را پذيرفت.
امام رضا عليه السلام در جواب مامون که از عصيان آدم سوال کرد چنين فرمودند: و لم يک ذلک بذنب کبير يستحق به دخول النار و ان کان من الصغائر المرهوبه التي تجوز علي الانبياء قبل نزول الوحي عليهم... آنچه آدم انجام داد گناهي نبود تا در برابر آن مستحق دخول آتش باشد بلکه از لغزشهاي کوچکي بود که بخشيده شد و انبياء قبل از نزول وحي، ممکن است مرتکب شوند. 2
ظلم چيست و غفران به چه معناست؟
رب اني ظلمت نفسي فاغفرلي پروردگارا من به نفس خود ظلم کردم پس تو غفرانت را شامل من گردان.3 از موارد ديگري که باز تصور شده قرآن نسبت گنااه به انبياء داده اين آيه است، آيه مربوط به داستان حضرت موسي عليه السلام است که وقتي آن قبطي (همکار فرعون) را کشت چنين گفت: رب اني....
المنجد مي نويسد: الظلم وضع الشيي في غير محله ظلم يعني قرار دادن چيزي در غير موردش (عملي را در غير مورد انجام دادن) فرق نمي کند آن عمل صحيح باشد و در غير موردش انجام گيرد يا اينکه عمل خلاف و حرامي باشد پس هر ظلمي حرام نيست.
و المنجد در واژه غفر مي نويسد: غفر الشيي غطاه و ستره يعني هنگامي غفر گفته مي شود که چيزي را پوشانده و مخفي کرده باشند بنابر اين معناي آيه چنين مي شود که موسي مي گويد: پروردگارا من با کشتن يکي از ياران فرعون عملي در غير مورد انجام دادم هر چند کشتن او بر من جايز بود اما الان موقعش نبود. فاغفرلي يعني خداوند بر اين کار من پرده بپوشان تا دشمنان بر من ظفر نيابند پس هيچ گونه گناه و ظلم حرام به موسي نسبت داده نشده است.
حضرت رضا عليه السلام در جواب مامون که در باره آيه فوق و معناي ظلم از حضرت سوال کرده بود فرمودند: اني وضعت نفسي في غير موضعها بدخول هذه المدينه فاغفرلي اي استرلي من اعدائک لئلا يظفروا ابي فيقتلوني يعني موسي به خداوند گفت من با داخل شدن در اين شهر (و قتل يکي از ياران فرعون) عملي در غير مورد انجام دادم فاغفرلي يعني مرا از دشمنان مستور بدار تا بر من دست پيدا نکرده و به قتلم نرسانند.
در نتيجه: مقصود از ظلم و غفران همان معناي کلي و لغوي آنهاست نه آن معاني خاصي که ما از اين الفاظ تصور مي کنيم پس اين آيه هم منافات با عصمت ندارد.
تمرين:
1 ـ براي اينکه بفهميم قرآن نسبت گناه به انبياء نداده به چه نکاتي بايد توجه کنيم؟
2 ـ منظور از عصي آدم ربه فغوي چيست؟
3 ـ منظور از ظلمت نفسي فاغفرلي چيست؟
1 ـ سوره طه، آيه هاي 121 تا 116.
2 ـ تفسير برهان، جلد 3، صفحه 46.
3 ـ سوره قصص، آيه 15.
نظرات شما عزیزان: