بسم الله‌ الرحمن الرحیم
درس دهم ـ سوره بقره آیات 62 تا 69

واژگان
1ـ تَوَلَّیتُم (تَوَلّى عَن: اعراض کردن) : روی گردان شدید. (آیه 64)
2ـ اعتَدَوا (عَدُو: تجاوز کردن به حقوق دیگران) : تجاوز کردند. (آیه 65)
3ـ خاسِئین (خَسَأ: طرد شدن؛ طرد کردن) : رانده شدگان. این واژه ابتدا براى طرد سگ به كار رفته، ولى سپس به طور عام استعمال شده است. (آیه 65)
4ـ نَکال: عقوبتى كه مایه‌ی عبرت دیگران باشد. (آیه 66)
5ـ هُزُواً: مسخره‌کردن و اهانت‌کردن. (آیه 67)

نکات تفسیری
آیه 62:
1/62ـ آیا پیروی از هر آیینی مایه‌ی نجات است؟
این آیه هرگز ناظر به نظریه‌ی صلح کلّی و پلورالیزم ادیان (اهل نجات بودن پیروان تمامی مسالک و مقبولیّت همه‌ی ادیان در همه‌ی اعصار) نیست. به عبارت دیگر، نمی گوید که تمام شرایع آسمانی رسمیّت دارند و بشر در انتخاب هر کدام از آن ها آزاد است؛ بلکه مطابق آیات قرآن، در عصر حاضر جز دین اسلام، آیینی در نزد خداوند پذیرفته نیست.
وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلامِ ديناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرينَ
و هر كس جز اسلام (و تسليم در برابر فرمان حق،) آيينى براى خود انتخاب كند، از او پذيرفته نخواهد شد؛ و او در آخرت، از زيانكاران است. (آل‌عمران/85)
يا أَيُّهَا الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ آمِنُوا بِما نَزَّلْنا مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ مِنْ ...
اى كسانى كه كتاب (خدا) به شما داده شده! به آن‌چه (بر پيامبر خود) نازل كرديم ـ و هماهنگ با نشانه‏هايى است كه با شماست ـ ايمان بياوريد... (نساء/47)
از این رو، مفهوم این آیه، آن است که هرکس مطابق شریعت آسمانی زمانِ خود و با اطاعت از پیامبر عصر خود، ایمان و عمل صالح داشته باشد، نجات می یابد و در پیشگاه خدا، هیچ گروهی بر گروه دیگر برتری ندارد. در حقیقت، اساس رستگاری در قیامت، این است که انسان به راستی و از صمیم قلب ایمان آورده باشد و آن را با عمل صالح توأم کند و تنها داشتن نام مسلمان، یهودی یا نصرانی باعث رستگاری نمی‎شود.

2/62ـ مراد از صابئان:
مراد از «صابئان» پیروان حضرت یحیی می باشند. اگر چه از نظر تاریخی، این دین از ادیان بسیار قدیمی محسوب می‌شود، ولی به دلیل گوشه‎گیری و انزوای پیروان آن، اطّلاعات چندانی از آن وجود ندارد. آن‌چه که روشن است، اصل این دین، هم چون سایر ادیان توحیدی مورد تأیید می‌باشد، ولی به تدریج، انحراف‌هایى چون تقدیسِ ستارگان و غسل‌های متعدّد در آن راه یافته است.
آیه63:
1/63ـ ایمان اجباری؟:
هدف از قرار دادن کوه بالای سر بنی‌اِسرائیل، نشان دادن معجزه و نیز ترساندن آن‎ها از قدرت عظیم الهی و دعوت به عمل به دستورهای خداوند بوده است؛ نه اجبار بر ایمان؛ چرا که اگر این عمل موجب اِکراه و اجبار می‎شد، می‎بایست ایمان می‌آوردند؛ در حالی که، به گفته‌ی قرآن کریم در آیه‌ی بعد، آن‎ها پس از دیدن این همه معجزات شگفت انگیز، باز هم ایمان نیاوردند.
2/63ـ گرفتن آیات با قدرت:
از امام صادق علیه‌السلام‏ پرسیدند:
«منظور از گرفتن آیات الهى با قوّت و قدرت، قوّت و قدرت جسمانى است یا معنوى و روحانى؟»
امام در پاسخ فرمود:
«هم با قدرت جسمانى و هم روحانی».
آیه 65:
اصحاب سَبت:
سرگذشت این گروه، به طور مفصّل، در آیه‌ی 163 سوره‌ی اعراف آمده است و خلاصه‌ی آن، از این قرار است كه خداوند، صید ماهى را در روز شنبه بر آنان حرام کرده بود. از قضا، در این روز ماهی‌های بیشتری به طرف ساحل می‌آمد. این امر سبب شد تا آنان برای از دست ندادن این فرصت، آبراه‌هایی حفر کرده و ماهی‌ها را در آن حبس می‌کردند تا روز بعد، آن‌ها را صید کنند. این نوعی حقّه‌ی شرعی برای فرار از فرمان خداوند بود. به همین دلیل، خداوند آنان را به شكل بوزینه درآورد و پس از سه روز به کلّی هلاک کرد.
آیه 66:
درس عبرت برای همه:
امام باقر و امام صادق در توضیح این آیه فرمودند:
«منظور از "مٰا بَینَ یَدَیها" مردم نسل آن زمان و مراد از "ما خَلفَها" ما مسلمانان هستیم».
یعنى این درس عبرت، مخصوص بنی‌اِسرائیل نبود و همه‌ی انسان‌ها را شامل می ‎شود.
آیه 67:
1/67ـ شأن نزول:
این آیه و آیات بعدی تا آیه73، داستان گاو بنی‌اِسرائیل را بیان می کند. نام گذاری این سوره به «بقره» نیز به همین دلیل است.
از امام رضا علیه‌السلام‏ روایت شده است:
«مردی از بنی‌اِسرائیل، یکی از خویشاوندان خود را کشت، سپس او را برداشت و در مسیر راه یکی از بهترین قبایل بنی‌اِسرائیل افکند و به خونخواهی او برخاست.
مردم به موسی گفتند: «بگو چه کسی او را کشته است؟»
موسی علیه‌السلام به امر خداوند گاوی درخواست کرد. پس در پی آن گاو برآمده و آن را نزد جوانی از بنی‌اِسرائیل یافتند.
او گفت: «آن را جز به پوستی پر از طلا نمی‎فروشم!»
آن‎ها نزد موسی آمدند و ماجرا را برای آن حضرت بازگو کردند.
حضرت فرمود: «باید آن را بخرید!»
آن را خریدند و آوردند.
موسی علیه‌السلام دستور داد گاو را ذبح کنند و با دُمِ آن بر مرده بزنند. وقتی چنین کردند، مقتول زنده شد و قاتل خویش را معرفی نمود.»
2/67ـ چرا ذبح گاو؟
علّت این‌که خداوند دستور به ذبح گاو داده، این بود که بنی‌اِسرائیل، سابقه‌ی‌ گوساله‎پرستی داشته و محبت به گاو در اعماق روح‌شان ریشه دوانده بود. خداوند نیز برای شکستن تقدّس آن، امر به ذبح گاو فرمود. جالب آن است که در نهایت، اوصافی که برای گاو ذکر شد با گاو مقدّس مصریان مطابقت می‎کرد!

پیام ها
1) آرامش، در گرو خداباوری، فرجام‌اندیشی و شایسته‌کرداری است. «آمَنَ بِاللَّهِ وَ الیَومِ الآخِر... عَمِلَ صالِحاً... لا خَوفٌ عَلَیهِم وَ لا هُم یَحزَنُون» (آیه 62)
2) عبرت گرفتن و پندپذیرى، نیازمندِ داشتن تقواست. «مَوعِظَةً لِلمُتَّقِینَ» (آیه 66)
3) اگر فرمان خداوند، مطابق با ذهن و سلیقه‎‌ی ما نبود، نباید آن را انكار كنیم. «اِنَّ اللَّهَ یَأمُرُكُم... اَتَتَّخِذُنا هُزُواً» (آیه 67)
4) ‎ مسخره كردن، كار افراد جاهل و بى‎خرد است. «اَن اَكُونَ مِنَ الجاهِلِینَ» (آیه 67)
5) روح تكبّر و خودبینی نه تنها در عمل؛ بلکه در گفتار بنی اِسرائیل نیز منعکس است. (در این آیه كلمه‌ی «لَنا» دو بار تكرار شده و به جاى «رَبَّنا» كلمه‌ی «رَبَّكَ» آمده است.) (آیه 68)

سؤالات پژوهشی
1. تفاوت معنایی میان «خوف» و «حزن» را بیابید. (التحقیق، نمونه)
2. از آن‌جا که بازگشت تعبیر «لَعَلَّ» (که دالّ بر ترجی و امید داشتن است.) به عدم علم متکلم می‎باشد؛ وجه صدور آن از خدای سبحان در آیات52، 53 و 56 چیست؟ (المیزان)
3. مکتب پلورالیسم (کثرت‌گرایی) را در کتب کلامی بررسی و آن را با استفاده از آیات قرآن و دلایل عقلی نقد نمایید.


 

	دریافت فایل بروشور درس دهم PDF
	دریافت فایل  word درس دهم
	پرده نگار(پاورپوینت) درس دهم
	فایل صوتی درس دهم ذکر مبارک

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: