مقدمه:

بيان احكام در قالب ‏ها و شيوه‏ هاى مختلف مى ‏تواند جاذبه بيشترى براى مخاطبان به ويژه قشر جوان ايجاد كند شيوه عددی شیوه ديگرى است براى بيان احكام، در اين شيوه بسيارى از احكام فقهى از زاويه عدد و شماره مورد بررسى قرار گرفته است كه خود مى ‏تواند تنوعى در بيان احكام باشد.

احكام عددى دو

در سفر بايد نمازهاى چهار ركعتى را دو ركعت خواند.[۱]

وضو را به‏ دو صورت مى ‏توان انجام داد:

۱. ترتيبى؛ شستن صورت از پيشانى تا چانه و بعد شستن دست راست از آرنج تا نوك انگشتان، سپس دست چپ و پس از آن مسح سر و بعد مسح پاى راست و سپس مسح پاى چپ.

۲. ارتماسى؛ صورت و دستها را به قصد وضو از بالاى پيشانى به پايين در آب فرو مى‏ بريم؛ يعنى صورت را از طرف پيشانى و دستها را از طرف آرنج در آب فرو برده و به همين صورت از آب بيرون مى ‏آوريم.

در وضو مى‏ شود بعضى از اعضاء را ارتماسى و بعضى ديگر را غير ارتماسى انجام داد.[۲]

آب بر دو قسم است: مطلق و مضاف.[۳]

آب مطلق؛ شامل آب كر، قليل، جارى، باران و چاه مى‏ شود.[۴]

تمامى آبها جز آب قليل؛ در صورتى نجس مى ‏شوند كه بو يا رنگ يا مزه آن تغيير كند؛ ولى آب قليل به محض ملاقات نجس با آن، نجس مى‏ شود.

آب مضاف؛ آبى است كه از چيزى گرفته شده و يا با چيزى مخلوط شده باشد؛ مثل آب هندوانه، گلاب و آبى كه با گل آلوده شده باشد به طورى كه ديگر به آن آب نگويند. با آب مضاف نمى‏ شود وضو و غسل انجام داد و چيز نجس را شست؛ چون نجاست را پاك نمى ‏كند.[۵]

تنها در دو روز سال، خورشيد در ساعت معينى مستقيم بالاى كعبه قرار مى‏ گيرد. براى تعيين قبله در اين روز مسلمانان بايد فرصت را غنيمت شمرند تا جهت قبله در مساجد و منازلى كه احياناً مورد ترديد است، معين گردد:

۱. روز هشتم خرداد هر سال، ساعت ۴۸: ۱۲ خورشيد بالاى كعبه قرار مى ‏گيرد، آن گاه مى‏ شود جهت قبله را تعيين كرد.

۲. روز بيست و پنجم تير، ساعت ۱۲:۵۷ خورشيد بالاى كعبه قرار مى ‏گيرد از اين رو در تمام كره زمين هنگام ظهر شرعى (به وقت مكه) اگر رو به خورشيد باشيم، به سمت قبله قرار مى ‏گيريم. البته افق هر كشورى نسبت به كشور ديگر تفاوت مى ‏كند.[۶]

در بسيارى از امور با شهادت‏ دو مرد عادل، حكمى ثابت مى‏ شود كه در ذيل به چند نمونه از آنها اشاره مى‏ شود:

۱. داخل شدن اول وقت نماز.

۲. اثبات اول ماه.

۳. براى اثبات حق مدعى.

۴. هنگام طلاق دادن زن.

۵. اعلميت مجتهد.

۶. طهارت و نجاست يك چيز.

مستحب است امام جماعت براى رسيدن مأموم ركوع را دو برابر طول دهد.[۷]

كمترين نفر كه با آن نماز جماعت منعقد مى ‏گردد دو نفر است.[۸]

كسى كه عمداً روزه خود را با حلال باطل كند بايد دو ماه روزه كفاره بگيرد يا شصت فقير را طعام دهد.

غير از غسل ميت غسل‏ هاى ديگر را مى ‏توان‏ دو گونه انجام داد، ترتيبى و ارتماسى.

دو نوع لباس بر مردان حرام است: ابريشم خالص و طلاباف.[۹]

كر بودن آب به‏ دو راه ثابت مى‏ شود: ۱. به وسيله خود انسان، ۲. شنيدن از دو نفر عادل.[۱۰]

براى حلال شدن آب انگور جوشيده بايد دو سوم آن تبخير شود.[۱۱]

كسى كه نمى‏ داند وظيفه‏ اش تيمم است يا خير بايد هر دو را انجام دهد.[۱۲]

دو سجده سهو براى هر زياده و نقيصه در نماز لازم است.[۱۳]

در روز جمعه انسان مى ‏تواند به جاى نماز ظهر دو ركعت نماز جمعه بخواند.[۱۴]

نماز جمعه داراى‏ دو قنوت[۱۵] و دو خطبه است كه مانند اصل نماز واجب بوده و بايد توسط امام جمعه ايراد شود.[۱۶]

نماز آيات‏ دو ركعت است و در هر ركعت پنج ركوع دارد.[۱۷]

عقد بر دو قسم است دائم و غير دائم، عقد دائم آن است كه مدت زناشويى در آن معين نشود و زنى را كه به اين قسم عقد مى ‏كنند دائمه گويند و عقد غير دائم آن است كه مدت زناشويى در آن معين شود مثلاً زن را به مدت يك ماه يا يك سال عقد نمايند و آن را متعه مى ‏نامند.[۱۸]

انسان نمى ‏تواند با دو خواهر اگر چه رضاعى باشند ازدواج كند.[۱۹]

مستحب است بچه را دو سال تمام شير دهند.[۲۰]

زن را در دو حال نمى ‏توان طلاق داد: ۱. حيض، ۲. نفاس.[۲۱]

خمس را بايد دو قسمت كرد يك قسمت آن سهم سادات است كه بايد آن را به مجتهد جامع الشرايط تسليم كنند و يا با اذن او به سيد فقير بدهند. و نصف ديگر آن سهم امام است كه در اين زمان بايد به مجتهد جامع‏ الشرايط داد.[۲۲]

انسان مى ‏تواند دو وطن داشته باشد.[۲۳]

اگر مأموم در دو ركن نماز جماعت از امام جماعت جلو يا عقب بيفتد بنا بر احتياط واجب بايد نماز را فرادى‏ تمام كند.[۲۴]

دو سجده يك ركن است كه اگر كسى در نماز واجب عمداً يا از روى فراموشى هر دو را ترك كند يا دو سجده ديگر بر آنها اضافه نمايد نمازش باطل است.[۲۵]

در دو مورد به جا آوردن قضاى نماز واجب است:

۱. نماز واجب را در وقت آن نخوانده باشد؛ ۲. بعد از وقت متوجه شود نمازى كه خوانده باطل بوده است.[۲۶]

معامله با بچه نابالغ در دو صورت صحيح است: ۱. معامله چيزهاى كم قيمتى كه مانند آن براى بچه ‏ها متعارف است ۲. بچه نابالغ وسيله باشد كه پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خريدار برساند.[۲۷]

جاهل در احكام‏ دو نوع است: قاصر و مقصر. جاهل قاصر كسى است كه در تحصيل علم كوتاهى نكرده است يعنى در شرايطى بوده است كه امكان دسترسى به حكم خدا براى او نبوده و احتمال بطلان اعمالش را نمى‏دهد. جاهل مقصر كسى است كه در تحصيل علم كوتاهى كرده است.

يعنى امكان آموختن و ياد گرفتن احكام الهى را داشته ولى آنها را ياد نگرفته است. جاهل قاصر مورد مؤاخذه خداوند قرار نمى ‏گيرد ولى جاهل مقصر سزاوار آن است.[۲۸]

مسأله: اگر به واسطه ندانستن مسأله كارى انجام دهد كه روزه را باطل مى ‏كند، چنانچه مى ‏توانسته مسأله را ياد بگيرد بنا بر احتياط واجب كفاره بر او واجب مى‏ شود و اگر نمى ‏توانسته مسأله را ياد بگيرد يا اصلاً متوجه مسأله نبوده، كفاره بر او واجب نيست.[۲۹]

حقوق‏ دو قسم است: حق ‏الناس و حق‏ الله؛ احكام حق الله در كتاب حدود آمده است و حق الناس در ابواب مختلفى چون خريد و فروش، اجاره، امانت، قرض، رهن و ...[۳۰]

طلاق بايد به صيغه عربى صحيح خوانده شود و دو مرد عادل آن را بشنوند.[۳۱]

ربا بر دو گونه است: رباى قرضى و رباى معاملى. رباى در قرض آن است كه طلبكار بيش از طلب خود بخواهد. رباى در معامله اين است كه مقدارى از جنسى را كه به وزن يا پيمانه مى ‏فروشند به زيادتر از آن بفروشد مثلاً يك من گندم را به يك من و نيم بفروشد.[۳۲]

دو فراموش شده در نماز را مى ‏توان بعد از نماز انجام داد: ۱. تشهد فراموش شده، ۲. سجده فراموش شده. سپس بايد دو سجده سهو انجام داد.[۳۳]

دو نوع از سوره‏ هاى قرآن را در نماز نمى‏ شود خواند: ۱. سوره ‏هايى كه سجده واجب دارند[۳۴] ۲. خواندن سوره ‏هاى بزرگ كه باعث گذشتن وقت نماز شود.[۳۵]

در دو صورت نماز را بايد به نيت ما فى ‏الذمه بخواند: ۱. نماز مغرب و عشا را تا نصف شب نخواند. ۲. كسى كه براى نماز صبح بيدار شده و نمى ‏داند كه آفتاب طلوع كرده يا نه؟[۳۶]

مقدمات نماز بر دو دسته ‏اند: ۱. مقدمات واجب همچون طهارت، پاكى، وقت‏ شناسى، قبله‏ شناسى، پوشش مناسب، غصبى نبودن مكان؛ ۲. مقدمات مستحبى همچون اذان و اقامه.