بخل عبارت است از خسيس بودن در جايي كه بايد خرج كرد و ندادن آنچه را كه بايد داد و آن طرف تفريط است و افراط آن، اسراف است، كه عبارت است از:
خرج كردن آنچه نبايد خرج كرد و اين دو طرف، مذموم است و وسط آنها، كه صفت جود و سخا بوده باشد پسنديده و محمود است.
مخفي نماند كه صفت بخل، نتيجه محبت دنيا و ثمره آن است و اين، از جمله صفات خبيثه و اخلاق رذيله است.
و خداي تعالي مي‏فرمايد: «وَ لا يَحْسَبَنَّ الَّذينَ يَبْخَلُونَ بِما اتيهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَيرا لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرُّ لَهُمْ سَيُطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيمَه»[1] خلاصه معني آنكه: «گمان نكنند كساني كه بخل مي‏ورزند به آنچه خدا از فضل خود به ايشان عطا فرموده، كه اين خير ايشان است بلكه اين شرّ است از براي ايشان و زود باشد كه در روز قيامت آنچه را بخل كرده‏اند طوق شود و به گردن ايشان افتد» و حضرت رسول - صلّي اللّه عليه و آله - فرمود كه: اصلاً و ابداً دور بخل نگرديد كه آن هلاك كرد كساني را كه پيش از شما بودند و ايشان را بر اين داشت كه خون يكديگر را ريختند و آنچه بر ايشان حرام بود حلال شمردند» و از آن حضرت روايت شده است كه: «بخل، دور است از بهشت و نزديك است به آتش و جاهل سخي محبوب‏تر است نزد خدا، از عالم بخيل» و فرمود كه: «بخل، درختي است كه: ريشه آن به درخت زقّوم فرو رفته و بعضي از شاخهاي خود را به دنيا آويخته است. پس هر كه به شاخي از آن چنگ زند او را داخل آتش مي‏كند. آگاه باشيد كه بخل، ناشي از كفر است و عاقبت كفر آتش است» و نيز از آن سرور روايت شده است كه اگر كسي از شما بگويد كه بخيل بهتر است از ظالم. جوابش اين است كه چه ظلمي بدتر است در نزد خدا از بخل. قسم ياد نموده است خدا به عزّت و عظمت و جلال خود كه بخيل را داخل بهشت نكند». «شخصي در جهاد در خدمت آن حضرت كشته شد زني بر او مي‏گريست و مي‏گفت: «وا شهيداه» حضرت فرمود كه: چه مي‏داني كه او شهيد است؟ شايد كه او سخن بي‏فايده مي‏گفته يا بخيل بوده». روزي آن بزرگوار مردي را ديد كه پرده كعبه را گرفته مي‏گويد: «خدايا به حرمت اين خانه، گناه مرا بيامرز. حضرت فرمود: بگو ببينم چه گناه كرده‏اي؟ عرض كرد كه: