نماز پیامبر صلى الله علیه و آله

پرسش 3 . آیا پیامبر صلى الله علیه و آله پیش از بعثت و نزول قرآن نماز مى خواندند؟
اگر نماز مى خواندند نماز ایشان چگونه بوده و آیا پس از بعثت نماز تغییر یافته است؟

معناى نماز

پرسش 1 . نماز یعنى چه؟ خدا چه انتظارى از نماز ما دارد؟!

عده اى معتقدند واژه «نماز» در لغتِ فارسى از لفظ پهلوى نماک (namac) گرفته شده که
آن هم از ریشه ایرانِ باستان واژه «نم» (nam)به معناى خم شدن و تعظیم کردن گرفته
شده است.1 از جمله معانى نماز در کتاب هاى لغت فارسى عبارتند از: بندگى، اطاعت،
سجود، پرستش، خدمتکارى و فرمان بردارى2 و در اصطلاح شرعى به مجموعه اذکار و حرکات
خاصى گویند که به عنوان ستایش و توجّه بنده به خداوند انجام مى گیرد.

«خواندن نماز» معادل با کلمه «قرائت» در عربى است و از آن جهت که یک قسمت از نماز
عبارت از: خواندن و تلفظ کردن حمد و سوره و اذکار است روى این جهت کسى که این اعمال
را انجام دهد و این الفاظ را بر زبان جارى کند مى گویند نماز را خواند. اما در قرآن
و روایات همه جا سخن از «اقامه» است که معادل فارسى آن «برپا داشتن» مى باشد.

قرآن کریم، درباره «اقامه نماز» بسیار تأکید کرده است؛ تا آن جا که 46 بار، نماز را
با واژه «اقامه» در تعبیرهاى گوناگون، تکرار کرده است. شاید بتوان انتظار خداوند را
همان «اقامه نماز» گفت؛ براى «اقامه نماز» چند معنا و تفسیر مطرح شده است:

گسترش نماز

بدون تردید از مصادیق «اقامه نماز» گسترش و مطرح کردن نماز در جامعه است. قرآن کریم
مى فرماید:

«الَّذِینَ إِن مَّکَّنَّاهُمْ فِى الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاَةَ وَ آتَوُا
الزَّکَاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنکَرِ وَ لِلَّهِ
عَاقِبَةُ الْأُمُورِ»3؛ «آنها کسانى هستند که هرگاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم،
نماز را برپا مى دارند و زکات را ادا مى کنند و امر به معروف و نهى از منکر
مى نمایند».

منظور از «اقامه» این است که تنها خودتان نمازخوان نباشید؛ بلکه چنان کنید که آیین
نماز در جامعه انسانى برپا شود و مردم با عشق و علاقه، به آن روى آورند.

نماز با شرایط

به گفته برخى بزرگان4 «در تمام مواردى که خداوند به نماز سفارش کرده است واژه
«اقامه نماز» آمده است تا به این معنا توجّه داده شود که مقصود از نماز، گزاردن
نماز واجد شرایط است نه تنها بجاى آوردن ظاهر نماز (بدون روح)».

به گفته بعضى مفسّران، تعبیر «اقامه نماز» به جاى «خواندن» یا «بر پا داشتن نماز»،
بیان گر این نکته است که نماز تنها اذکار و حرکات نیست، بلکه باید آن را به طور
کامل به پا دارید؛ آن گونه که آثار نماز در چهره و زندگى شما دیده شود؛ تنها لقلقه
زبان و راست و خم شدن نباشد، بلکه روح نماز که همان تسلیم مطلق در برابر خدا در همه
امور است در زندگى شما جلوه کند و توجّه قلبى به خدا، در نماز حاصل شود.5

تداوم نماز

برخى «اقامه» را به معناى تداوم در برپایى نماز مى دانند؛ یعنى کسى نماز را به
درستى بر پا مى دارد که همیشه آن را ادامه دهد نه این که گه گاهى نماز بخواند:

«فَوَیْلٌ لِّلْمُصَلِّینَ. الَّذِینَ هُمْ عَن صَلاَتِهِمْ سَاهُونَ»6؛ «پس واى بر
نمازگزارانى که در نماز خود سهل انگارى مى کنند».

در سوره معارج پس از آن که خداوند برخى صفات ناشایست انسان ها را مورد تذکّر قرار
مى دهد، اوصاف شایسته آنها را هم ذکر مى کند که از جمله آن:

«إِلاَّ الْمُصَلِّینَ. الَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلاَتِهِمْ دَائِمُونَ»7؛ «مگر
نمازگزارانى که بر نماز خود تداوم دارند».

ظاهر آیه دوام است؛ یعنى هم به وقت، نماز مى خوانند و هم همیشه نماز مى خوانند، این
گونه نیست که نماز خواندن آنها مقطعى باشد و چنین نمازى است که اگر جزو برنامه
زندگى شد و با شرایط آن بجاى آورده شد انسان را از فحشا و منکر باز مى دارد. و
اصولاً برنامه هاى تربیتى جز با تداوم، کارآیى لازم را ندارند، لذا در حدیثى از
پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله مى خوانیم: «أَحَبُّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ
عَزَّ وَ جَلَّ مَا دَاوَمَ عَلَیْهِ الْعَبْدُ وَ إِنْ قَل»8؛ «محبوب ترین اعمال
نزد خداوند کارى است که بنده بر آن مداومت داشته باشد هر چند کم باشد».

در یک جمع بندى و با مرورى به آیه هاى قرآن مى توان همه معانى گفته شده را در
«اقامه نماز» منظور کرد و آن این که نماز کامل، پیوسته و با خشوع و اثرگذار در
جامعه باشد.

شهید مطهرى در این زمینه مى گوید: «به پا داشتن نماز آن است که حق نماز ادا شود؛
یعنى نماز به صورت یک پیکر بى روح انجام نگردد، بلکه نمازى باشد که واقعاً بنده را
متوجّه خالق و آفریننده خویش سازد...»9.

پرسش و پاسخ » اوقات نماز

تفاوت واژه های عقل، روح، نفس، قلب، دل و جان چیست؟ لطفا توضیح دهید؟

کلمه دل و جان که کلمات فارسی هستند دل ترجمه فارسی قلب و جان هم ترجمه فارسی نفس است.

و اما واژه عقل عبارت از توان و نیروی مدرکه انسان است که میتواند درک کلیات کند و خوبیها و بدیها را از یکدیگر تشخیص بدهد و لذا کسی که عقل ندارد قدرت درک کلیات و تمیز بین خوب و بد را ندارد.

و اما روح عبارت است از نیروئی که به جسم و بدن و به همه اعضاء و جوارح انسان زندگی می دهد و باعث رشد و تکامل انسان میگردد. یک درخت خشکیده را با یک درخت پر شاخ و برگ مقایسه کنید درختی که خشکیده است فاقد همان روح است درست مثل انسان مرده و درختی که تازه و سرسبر است دارای روح است درست مثل انسان زنده  و در هر عضوی که روح نباشد همان عضو از کار می افتد.

و اما واژه قلب عبارت از همین ماده صنوبری شکل است که در قفسه سینه طرف چپ انسانها قرار دارد و کار پمپاژ و رساندن خون را به همه بدن انجام میدهد و گاهی کلمه قلب در امور معنوی و روحانی استفاده می شود که در این صورت این عبارت از آن جایگاهی است که می تواند کانون محبت یا نفرت قرار گیرد و اما واژه نفس یعنی همان شخصیت هر فردی که معمولا با کلمه فارسی من و منیت به آن اشاره می شود.

منبع : مرکز علمی تحقیقاتی دارالعرفان

اگر همه چیز آفریده خدا است، پس خدا آفریده کیست؟

اوّلاً: عین این اشکال به مادّیون و کسانی که منکر وجود خدا هستند نیز بر می‌گردد. اگر مادّیون سؤال کنند که مبدأ آفرینش کیست؟ ما در جواب می‌گوییم: «مبدأ آفرینش موجودی است با شعور که در تمام کارهای خود از دقیق‌ترین هدف‌ها و نقشه‌ها برخوردار است و تمام افعال خود را بر اساس حکمت انجام می‌دهد» اما منکر خداوند می‌گوید: «مبدأ آفرینش مادّه است.»

آیا خود ارضایی و استمنا از نگاه علم طب مضر و از نظر شرع، حرام است؟

یکی از بیمارهای اخلاقی و انحرافات جنسی بنام استمناء یا خود ارضایی است که عده ای بدون آگاهی از عواقب خطرناک آن مبتلا شده اند و هر روز که بر آنها  می گذرد چند قدم به نقطه فنا و نیستی سرمایه های جسمی و روحی خود نزدیک‌تر می‌شوند که به طور اجمالی به حقیقت و ماهیت شوم و ویرانگر استمنا (خودارضایی) از نظر اسلام و روانشناسی می پردازیم تا قدمی در روشنگری نسل جوان جامعه برداشته باشیم.

در زیارت اربعین منظور از قتیل العبرات چیست ؟

قتیل العبرات صفتی که از امام حسین‌(ع) نقل شده و ایشان به خود استناد داده‌اند، از جمله فرمود :أَنَا قَتِیلُ الْعَبْرَةِ لَا یَذْکُرُنِی مُؤْمِنٌ إلا استعبر، من کشته شده‌ اشک هستم؛ هیچ مؤمنی مرا یاد نمی‌کند، مگر این‌که در مصیبتم اشک می‌ریزد.کلمه‌ استعبر به معنای جاری شدن اشک است. اما به ‌کار گیری العبرة به صورت جمع؛ یعنی «أنا قتیل العبرات» در منابع حدیثی از امام حسین(ع) یافت نشد، بلکه امامان(ع) به ایشان لقب قتیل العبرات را داده‌اند. به عنوان نمونه، در زیارت اربعین از امام صادق(ع) نقل شده است: « السَّلَامُ عَلَى ... وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ».همچنین در روایت دیگری به ‌صورت مفرد نیز به ایشان خطاب شده است؛ امیر المؤمنین علی‌(ع) خطاب به امام حسین‌(ع) فرموده‌اند: «یا عبرة کل مؤمن»؛ ای اشک هر مؤمن.اما در باب معنای کشته شده اشک‌ها؛ معنای این تعبیر اینست که؛ امام کشته شده‌ای است که مؤمن یا هر شخص آزاده‌ای این مصیبت را بشنود، محزون و گریان شود و اشک‌هایش جاری گردد. عالمان نیز چنین معنایی را برای این تعبیر آورده‌اند؛ مانند طریحی می‌گوید: معنای أنا قتیل العبره این است که این مصیبت وقتی بر کسی ذکر شود، آن شخص حالت حزن و اندوه را به خود می‌گیرد و اشک می‌ریزد. علامه مجلسی می‌گوید: قتیل العبرات؛ یعنی کشته‌ای که اشک‌ها برای آن جاری می‌شود. 

منبع : پایگاه عرفان

کسی که نماز می خواند ولی دیگران را اذیت می کند...

 کسی که نماز می خواند ولی دیگران را اذیت می کند بهتر است؛ یا کسی که نماز نمی خواند اما به دیگران کمک می کند؟

برخی مقایسه ها ذهن را دچار خطا می کند. برای رفع چنین خطایی، باید مبنای مقایسه را اصلاح کرده، به آن صورت منطقی داد.

مقایسه صحیح در این مورد آن است که بگوییم:

فردی که نماز می خواند و مردم آزاری هم می کند، بهتر است؛ یا کسی که نماز می خواند و به کسی هم آزاری نمی رساند.

یا آن که گفته شود: شخصی که نماز نمی خواند و مردم آزاری نمی کند، بهتر است؛ یا شخصی که نماز نمی خواند و مردم آزاری

می کند.

پاسخ سؤالات یاد شده روشن است. در هر صورت در پاسخ مقایسه ای که در سؤال آمده می توان گفت: دو طرف هر کدام دارای

یک امتیاز مثبت و یک امتیاز منفی هستند؛ ولی نه آزار دادن مردم مربوط به نماز خواندن است و نه ترک آزار آنان ربطی به تارک

الصلاه بودن دارد. از سوی دیگر هم آزار دادن مردم، دارای مراتب مختلف است و هم ترک نماز. آزار دادن از مراتب بسیار پایین شروع

می شود؛ مثلاً در روایات آمده است: «پایین ترین مرتبه ظلم آن است که سواره به پیاده بگوید: کنار برو». و مراتب بسیار بالای آن

مانند آدم کشی و...است.

ترک نماز نیز صورت های مختلف دارد. ممکن است گاهی به جهت سهل انگاری باشد و ممکن است گاهی به سبب انکار دین، خدا

و احکام باشد. هر دو ترک نماز است؛ اما اولی موجب کفر نیست؛ ولی صورت دوم موجب کفر و خروج از دین است.

حال کدام مرتبه منظور است؟ بدیهی است که قضاوت کلی در این موارد منطقی نیست و هر کدام حکمی متفاوت از یکدیگر دارند.

کارکردهای نماز چیست؟

الف - کارکرد روحی

نماز ستون دین و رکن اصلی آن است «الصلاه عمود الدین» و دائما روح را با خداوند رحمان و صفات نیکوی او مرتبط می سازد. به طور

کلی وقتی یک دین با عملی زنده و روزانه توأم نباشد _ که میان بنده و آفریدگار را ارتباط دهد و روح را به سوی رستگاری بکشاند _ بی

مفهوم خواهد بود. امام باقر(ع) به یکی از یارانش فرمود: «آیا می خواهی ریشه، شاخه و بلندترین قله اسلام را به تو معرفی کنم؟

عرض کرد: بله، فدایت شوم! آن حضرت فرمود: ریشه اش نماز، شاخه اش زکات و قله مرتفعش جهاد است»(1).

فلسفه مهم تری که برای نماز هست، این است که انسان را به یاد خدا می اندازد و آن ریشه اصلی هر خیر و سعادت است.

امام صادق(ع) در مورد آیه «و لذکرالله اکبر» می فرماید: منظور این است که به یاد خدا بیافتد و به سراغ حلال برود وبا یاد خدا از حرام

چشم بپوشد.(1)

1- 1. الکافی، ج2، ص20.

آیا بهتر نیست نماز را فرادا بخوانیم تا لذت بیشتری ببریم؟

نماز یک عبادت تک منظوره نیست؛ بلکه هندسه آن چند ضلعی است و به یک هدف خاصی محدود نمی شود.

اگر هدف نماز، تنها ذکر و معرفت بود، این پیشنهاد کاملاً صحیح بود که با رفتن به کنج عزلت و گوشه نشینی و مراقبت فردی، بیشتر

می توان آن حالات معنوی و عرفانی را تحصیل کرد؛ ولی نماز اسلام، نمازی است که دارای بعدی کاملاً اجتماعی است. به همین

جهت اصل در نماز، جماعت است و «ضمایر جمع» در سوره حمد، شاهد مدعای ما است. پس بایستی با نماز در جامعه، حرکت

کرد و هنر این است که آدمی، به گونه ای باشد که در عین اشتغالات گوناگون، از ذکر خداوند غافل نگردد و همواره او را حاضر و ناظر

ببیند ودر حقیقت در همه احوال، مشغول به نماز باشد.

نماز اسلام، نماز ناهی از منکر و عمود برپایی خیمه دین است و چنین عبادتی، با گوشه گیری تحقّق نمی یابد.

به گفته یکی از بزرگان دانش، «نماز فرادا» همانند آن است که هر شخصی در اتاق خود، چراغی داشته باشد که اگر خاموش شود

از نور بی بهره خواهد بود؛ ولی «نماز جماعت»، همانند آن است که در کنار هم هر کدام، چراغی داشته باشیم که در صورت

خاموش شدن یک یا چند مورد از آن، نور از بین نمی رود و از نور دیگر بهره برده می شود.

فلسفه این همه دقت در احکام شرعی چیست؟

نماز و تمامی شرایط و اجزای آن، دارای فلسفه هایی است که خلاصه آن به شرح زیر است:

1 _ تکرار و تلقین به جهت قدرت یافتن فرد بر کنترل خویشتن؛ چرا که دقت فرد در هر عمل، نوعی تمرین برای اعمال دیگر است.

2 _ ایجاد نظم و هماهنگی در بین نمازگزاران و ایجاد زمینه های نظم و جامعه پذیری.

3 _ اگر بنا باشد هر کس در هر عملی به نحو دلخواه عمل کند؛ نه تنها زمینه ای برای ارتباط افراد و همسویی آنان فراهم نمی

گردد؛ بلکه زمینه اختلاف، تفرقه، اعمال سلیقه ها و دوری افراد از یکدیگر فراهم می آید.

4 _ اگر با تمرینات نظامی آشنایی داشته باشید، در می یابید که تا چه میزان نظم و دیسیپلین در آن عرصه ها، حاکم است و این

کار تا چه اندازه در ایجاد روحیه نظم و انضباط در افراد تاثیر دارد.

دقت هایی که در مقدمات، مقارنات، شرایط، آداب و دیگر احکام آن می گردد؛ بر کلیه امور زندگی انسان، تأثیرات مثبت و ارزنده ای

دارد.

1- 1. سوره ذاریات، آیه 22.

2- 2. من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 325؛ التهذیب، ج 2، ص 322.

دلایل تبدیل قبله از بیت المقدس به کعبه کدام است؟

سال ها قبله مسلمانان، بیت المقدس بود. کعبه در آن زمان به صورت بتخانه در آمده بود و مصلحت نبود که اسلام آن را قبله عبادت

قرار دهد؛ ولی پس از هجرت، شرایطی پیش آمد که قبله مسلمانان از بیت المقدس، به مسجدالحرام تغییر یافت. یکی از علل آن

زخم زبان هایی بود که یهودیان به مسلمین می زدند و می گفتند: شما خودتان قبله ندارید و به سوی قبله ما نماز می خوانید!

رسول خدا(ص) از این موضوع ناراحت بود و انتظار گشایشی را از سوی خدا می کشید، تا آن گاه که آیات قرآن نازل شد و دستور

آمد که هر کجا هستید، رو به مسجدالحرام بایستید و نماز بخوانید. آیات تغییر قبله، در طول تاریخ به مسلمانان این درس را می

دهد که مستقل و آزاد باشند و زیر بار منت دیگران _ حتی در مسائل عبادی _ نروند و شرافتمندانه زندگی کنند.

این فرمان تغییر قبله، به علاوه امتحانی برای مسلمانان بود تا معلوم شود، چه کسانی مطیع و پیرو کامل دستورهای خدا و

پیامبراند و چه کسانی بهانه جویی و اعتراض می کنند.

بنابراین مسلمانان باید در عبادت، رو به کعبه کنند؛ حتی در کارهایی همچون خواب و خوراک خوب است به سمت قبله باشند. ذبح

حیوانات نیز باید رو به قبله باشد و گرنه گوشت آنها حرام می شود. این جهت گیری در همه امور به سوی کعبه، درس یکتاپرستی،

ایمان و به یاد خدا بودن را به مسلمانان می دهد، تا همواره توجه به خانه محبوب و معبود داشته باشند واز غفلت به در آیند. به

علاوه این سمت گیری به سوی قبله واحد، نظم و وحدتی شگفت انگیز و زیبا می آفریند و همه مسلمانان در هر جای دنیا، وقت

نماز به سوی آن کانون خدایی رو می کنند. اگر کسی از فراز آسمان ها به صفوف نماز گزاران کره زمین بنگرد، دایره های متعددی را

می بیند که مرکزیت همه آنها، «کعبه» است.

«توحید» نقطه تمرکز فکر، دل، جان و صفوف مسلمین است. از رهگذر توجه به قبله، علم هیئت، جغرافیا و جهت شناسی نیز در

میان مسلمانان رشد کرد. آری کعبه، یادگار مبارزات توحیدی حضرت ابراهیم و اسماعیل(ع) و حضرت محمد(ص) است. حضرت

مهدی(عج) نیز در قیام جهانی خویش، به کعبه تکیه می کند و به اصلاح جهان می پردازد. این کعبه است که برای نماز و نیایش،

قبله یک مسلمان قرار می گیرد.

نمازهای نافله چه اثری دارند؟

در روایت های پیشوایان دین تأکید بسیاری بر انجام دادن نافله ها شده است؛ زیرا آنها کاستی و نقصان باطنی نمازهای واجب

روزانه را جبران می کنند.

اثر کلی نوافل قرب به خدا و توجه و تذکر بیشتر و طبعا پاکی و دوری از گناه وغفلت است. در حدیث قدسی معروفی به نام «قرب

النوافل» آمده که خداوند فرمود: «بنده با نوافل به من نزدیک می شود تا جایی که من چشم او می شوم که با او می بیند وگوش او

می شوم که با او می شنود ودست او می شوم که با او کار انجام می دهد؛ یعنی، چشم و گوش و دست الهی پیدا می کند».(1)

در خصوص نماز شب آیات و روایات آثار زیادی را ذکر کرده اند؛ مثلاً: «مقام محمود و پسندیده در دنیا و آخرت اثر نماز شب شمرده

شده، همچنین نوافل موجب جبران نقص در فرائض می گردد».

برای رفع بی میلی و کسالت در نماز چه کنیم؟

1 _ با نشاط وضو گرفتن.

2 _ گزینش مکان مناسب.

3 _ اکتفا نمودن به واجبات نماز.

4 _ خواندن نماز به جماعت و در مسجد.

5 _ دقت در کسب مال حلال.

6 _ عدم توجّه به پیرامون و اطرافیان.

7 _ مطالعه درباره کیفیت نمازهای اهل بیت(ع) و اولیای خدا.

1- 1. سوره مائده، آیه 55.

چگونه می توانیم با نماز انس بگیریم؟

به نظر می رسد ما وقتی با نماز انس می گیریم که نخواهیم فقط وقت نماز بنده خدا باشیم و در سایر اوقات برده هوا و هوس و

دنیا، اگر در اوقات دیگر شبانه روز هم در ارتباط با خدابودیم و در فضای عبودیت خدا نفس کشیدیم و گام برداشتیم،با نماز هم سنخ

و مأنوس خواهیم بود؛چراکه در اوقات دیگر هم مشغول عبادت وارتباط با خدا به وسیله انجام دادن واجبات و ترک محرمات و پرهیز از

غفلت ها هستیم و آنها هم خود نوعینماز است. دراین صورت انس بانماز حاصل می شو

1- 1. بحارالانوار، ج 7، ص 267.

2- 2. نهج البلاغه، نامه 53.

برخی ها می گویند اگر خداوند مشکلات ما را حل نمی کند، ما هم نماز نمی خوانیم؛ آیا این درست است؟

فرض می کنیم که آنچه برخی می گویند مطلب صحیحی باشد که اگر خدا مشکل ما را حل نکند ما نماز نمی خوانیم؟ حال با توجه

به این فرض به مطالب زیر توجه شود:

الف _ اگر فقط کسانی که مشکلی ندارند، باید نماز بخوانند، در این صورت اکثر مردم نباید نماز بخوانند؛ چون هر یک به نحوی

مشکلی دارند. اگر یک جوان مشکل ازدواج و خانه دارد، بسیاری از ازدواج کرده ها و خانه دارها نیز ده ها مشکل دارند. حال آیا می

توان این مبنا را پذیرفت؟

ب _ نماز خواندن در برابر حل مشکلات؛ یعنی شاکر بودن در برابر احسان و لطف خداوند. حال می پرسیم آیا تاکنون خداوند نعمتی

به مانداده که در برابر آن شاکر باشیم؟! آیا نعمت وجود، سلامتی، عقل، حواس، خانواده و... آیا سزاوار نیست که در برابر نعمت

هایی که به ما داده او را شاکر باشیم تا او نیز نعمتش را بر ما افزون سازد.

ج _ آیا احتمال نمی دهید که مشکلات فعلی به جهت ناسپاسی های گذشته باشد؟! خداوند خود فرموده است: اگر «سپاس

گزاری کنید، نعمتتان را افزون می سازیم».(1)

آنچه گفتیم با توجه به فرض بود، ولی اگر از زاویه کامل تری به موضوع نگاه کنیم، خواهیم دید که نماز فلسفه ای دارد فراتر از موضوع

شکرگزاری و قدردانی نسبت به نعمت های خداوند نمازهای روزانه چراغ هایی است که در مسیر پر پیچ و خم زندگی روشن می

شود تا انسان در گردونه ها، سختی ها و ظلمت ها خود را نبازد و در مسیر راستی و درستی حرکت کند؛ ناامید نگردد و بر

مشکلات با توکل بر خداوند فائق آید.

1- 1. سوره ابراهیم، آیه 7.

فلسفه حجاب زنان در نماز چیست؟

و چرا زنان باید در نماز پوشش داشته باشند؟

حجاب و پوشش بانوان در نماز، علل و فلسفه های متعددی دارد ؛ از جمله:

الف _ این خود نوعی تمرین مستمر و همه روزه برای حفظ حجاب می باشد و یکی از عواملی است که در پاسداشت دائمی

پوشش اسلامی زن و جلوگیری از آسیب پذیری آن، نقش مهمی ایفا می کند.

ب _ وجود پوشش برای تمام بدن و داشتن پوششی مخصوص برای نماز، توجه و حضور قلب انسان را بیشتر می کند و از التفات

ذهن به تجملات و چیزهای رنگارنگ می کاهد و ارزش نماز را صد چندان می کند.

ج _ داشتن پوشش کامل در پیشگاه خداوند، نوعی ادب و احترام به ساحت قدس ربوبی است. از این رو برای مرد نیز دربر داشتن

عبا و پوشاندن سر در نماز، مستحب است.

افزون بر آن، حکم پوشش در نماز، با حفظ حجاب در برابر نامحرم تفاوت هایی دارد و با آن قابل مقایسه نیست ؛ مثلاً پوشاندن روی

پا در برابر نامحرم واجب است ؛ ولی در نماز _ بدون حضور نامحرم _ واجب نیست.

خداوند بی نیاز و غنی است و نیازی به عبادت و نماز ما ندارد اما خداوند رحیم و حکیم نماز را برای بهره مندی انسان ها قرار داده

است؛ زیرا:

1 _ ما انسان ها فقیر و محتاج هستیم و باید با ارتباط با خدای بی نیاز و مبدأ قدرت وکمال نیاز خود را برطرف کنیم؛ چنانچه لامپ ها

با ارتباط با منبع انرژی، نور می گیرند و نورافشانی می کنند.

2 _ غفلت و فراموشی یاد خدا، موجب انحراف ما در مسیر زندگی دنیا و ارتکاب زشتی ها می شود و «نماز» مانع این غفلت و آن

زشتی ها است. «اِنَّ الصلاهَ تنهی عن الفحشاء و المنکر».

به همین دلیل حضرت علی(ع) فرموده اند: «ذکر الله رأس مال کل مؤمن وربحه السلامه من الشیطان؛ یاد خدا سرمایه هر مؤمنی

است و سود آن سلامت از شیطان است.»(2)

پس نماز یک وسیله دفاعی و یک مبارزه عملی با دشمن نفس وشیطانی است.

3_ و بالاخره روح و روان آدمی که فطرتی الهی دارد با نماز و یاد

خدا آرام، می گیرد و در پرتو این اطمینان و آرامش، زندگی با نشاط و سرور و آرامش خواهد داشت. «الا بذکر الله تطمئن القلوب».(1)

آنگاه کسی که نماز نخواند، در دنیا و آخرت خسارت «غفلت» و «بی توجهی» خود را خواهد دید. در دنیا قلب پر اضطراب و ناآرام، و

خدای ناکرده ارتکاب زشتی ها، ودر آخرت جزای این

اعمال و آن نسیان یاد خدا.

1- 1. قرآن و روان شناسی، ص357.

2- 2. غررالحکم، ح 3621.

نماز برای به یاد خدا بودن ودوری از غفلت وپاکیزگی وطهارت جسم و روح انسانها قرار داده شده است وبرای آن که حالت «ذکر» و«یاد» دائمی باشد در اوقات مختلف شبانه روز لازم وواجب گردیده است: هنگام طلوع، نماز «صبح»، وسط روز نماز «ظهر و عصر» وشب هنگام، نماز «مغرب و عشا» خوانده می شود تا بندگان با این نمازها در اوقات مختلف همانند کسی که در شبانه روز چندین بار جسم خود را در چشمه زلال شست وشو می دهد و دائما آن رانظیف و پاکیزه نگه می دارد، روح و روان خود را با مبدأ اعلی ارتباط دهند و از او نور و نیرو بگیرند. (1)

گفتنی است که تجربه نشان داده که اگر مسائل تربیتی، تحت انضباط و شرایط معین قرار نگیرد، عده ای آنها را به دست فراموشی میسپارند و اساس آن به کلی متزلزل می گردد. این گونه مسائل، حتما باید در اوقات معین و تحت انضباط دقیق قرار گیرد تا هیچ کس عذر وبهانه ای برای ترک آن نداشته باشد؛ به خصوص این که انجام دادن این عبادات در وقت معین _ مخصوصا اگر به صورت دسته جمعی (جماعت) باشد_ دارای شکوه و تأثیر و عظمت خاصی خواهد بود که قابل انکار نیست و در حقیقت یک کلاس بزرگ انسان سازی را این وقت شناسی تشکیل می دهد.(1)

1- بحارالانوار، ج 74، ص402.

2-  برای آگاهی بیشتر ر.ک: سرالصلاه، امام خمینی، آداب الصلاه، میرزا جواد ملکی تبریزی.